Volgens het wettelijk citaatrecht in Nederland mag je een relevant en kort fragment overnemen. Dit geldt niet alleen voor teksten, maar ook voor afbeeldingen en videofragmenten. Bij het citeren van auteursrechtelijk beschermd materiaal is geen toestemming vereist van de auteursrechthebbende(n) en hoeven er geen vergoedingen aan hen te worden betaald.

Voorwaarden
Het citaat (de afbeelding in dit geval) moet:

• een onderdeel zijn van een wetenschappelijke verhandeling, nodig voor een inhoudelijk betoog in het onderwijs. Dit geldt dus niet voor grappige of leuke plaatjes die alleen dienen ter versiering. 
• evenredig zijn; je mag niet meer citeren dan nodig is;
• alleen ter verduidelijking zijn, de afbeelding mag geen zelfstandige functie hebben. Dat kun je testen door de afbeelding even weg te denken, blijft de lijn van je betoog dan nog steeds overeind, dan is het een citaat
• niet gewijzigd zijn. De maker heeft het recht zich te verzetten tegen verminking of aantasting van diens werk
• afkomstig zijn van een al gepubliceerde bron. Neem dus niets over uit bijvoorbeeld brieven of dagboeken die niet gepubliceerd zijn
• duidelijk verschillen van het oorspronkelijke werk. Dat kan bijvoorbeeld door de afbeelding niet groter op te nemen dan noodzakelijk. 
• altijd de bron en de naam van de maker/auteur vermelden; lees meer over bronvermelding

Maak daarnaast duidelijk dat het om een citaat gaat, bijvoorbeeld door de aanduiding 'image quotation' of ‘beeldcitaat’ toe te voegen of er een kader omheen te zetten, net zoals je aanhalingstekens gebruikt bij het citeren van tekst.

Let op: Tijdens colleges mag vrijwel alles getoond worden, maar voor Brightspace gelden restricties; lees meer over Brightspace

Wetgeving Verenigde Staten ('fair use')

In de Verenigde Staten geldt voor auteursrechtelijk beschermde werken:  
Toestemming is vereist, behalve voor "fair use"-doeleinden (kritiek, onderwijs, onderzoek).

Voorwaarden voor Fair Use:

• de afbeelding wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek of educatie
• het gebruik is beperkt in omvang (in relatie tot de rest van het artikel)
• de afbeelding is proportioneel aan de analyse die je geeft

Als je aan deze voorwaarden voldoet is de kans groot dat het onder fair use valt

Verschil Nederlandse citaatrecht en fair use
Het Nederlandse citaatrecht (art. 15a Auteurswet) is veel beperkter dan fair use. Het Nederlandse citaatrecht heeft een 'gesloten systeem'. Dat wil zeggen dat citeren uitsluitend is toegestaan in de in de wet genoemde gevallen. Het fair-use principe is een 'open systeem'. Dat wil zeggen dat als aan de in de wet genoemde criteria voldaan is, fair use is toegestaan. De precieze grenzen worden door de rechtspraak bepaald. Een ander verschil is dat de Nederlandse wet spreekt over 'citeren', terwijl de Amerikaanse wet spreekt over use (gebruiken), wat allerlei soorten van verwerking (zelfs tot een nieuw werk) kan inhouden.(1)

Fair use - Wikipedia

Wat neem je op in de bronvermelding:  

• Naam maker/auteur  
• Titel publicatie  
• Afbeelding uit boek? Noteer naam uitgever, jaartal en paginanummer.   
• Afbeelding van internet? Bij voorkeur de link toevoegen naar de originele bron.  
• Open materiaal? Voeg dan de gebruikte Creative Commons-licentie toe. Hoe je dat doet vind je hier: Best practices for attribution

Bronvermelding mag ook een verwijzing zijn met een cijfer en dan vermelding onderaan de pagina of op de laatste slide.

Verwijs op de gebruikelijke manier naar de bron. Zie de instructies over het Verwijssysteem Vancouver van het Talencentrum van de RUG. 

Wat mag wel?

• Maak zoveel mogelijk gebruik van open afbeeldingen, zie de lijsten hieronder
• Linken naar een afbeelding mag altijd! 
• Uit de database UpToDate mag je onbeperkt afbeeldingen gebruiken op Brightspace.

Wat mag niet?

In het kort: gebruik per vak niet meer dan 25 afbeeldingen uit 1 gelicentieerd werk (e-book/e-journal) en niet meer dan 10 afbeeldingen van 1 maker.

Binnen colleges heb je veel vrijheid om afbeeldingen te laten zien, maar wil je vervolgens de powerpoint of video van je college op Brightspace plaatsen, dan moet je er rekening mee houden dat er beperkingen gelden voor afbeeldingen uit publicaties onder licentie, zoals e-books en e-journals. Om het toch mogelijk te maken dat docenten afbeeldingen kunnen overnemen, betaalt de RUG/UMCG elk jaar een voorschotbedrag via de zogenaamd Easy Access-regeling. Daarmee is het toegestaan om maximaal 25 afbeeldingen  uit 1 werk overnemen binnen het gehele vak, dus niet per college. Dus als je in het ene college 15 afbeeldingen opneemt uit bijvoorbeeld Kumar & Clark’s Clinical Medicine, en in het volgende college binnen hetzelfde vak nog eens 11 ook uit Kumar & Clark, dan is het teveel.
 

Let op:
De links op deze pagina leiden naar collecties die voornamelijk afbeeldingen uit het publieke domein en Creative Commons-afbeeldingen bevatten. Toch kunnen er afbeeldingen zijn die auteursrechtelijk beschermd zijn. Het blijft je eigen verantwoordelijkheid om het auteursrecht van de afbeeldingen die je wilt gebruiken te controleren.

Medische open afbeeldingen

Open afbeeldingen over specifieke onderwerpen

De belangrijkste regel is dat de patiënt bepaalt of zijn of haar casus voor onderwijsdoeleinden aan anderen wordt getoond. (3)

Toestemming van de patiënt is niet nodig wanneer de afbeeldingen volledig zijn geanonimiseerd. Namen, gezichten en andere identificeerbare details – waaronder tatoeages – moeten onherkenbaar worden gemaakt. (3)
Is de informatie wel herleidbaar tot de patiënt, dan is er toestemming nodig, bij voorkeur schriftelijk. (3)

De arts-docent is verantwoordelijk voor het bewaren van de patiëntgegevens en voor de beveiliging, de toegang tot en de vernietiging van de gegevens. (3)

Zet bij de afbeelding: copyright en naam instelling. Dus bijvoorbeeld: cop. UMCG

Wat mag op Brightspace / wat mag je doorsturen naar studenten?
Bij colleges is het toegestaan om afbeeldingen te laten zien en videos te streamen, maar zodra je het plaatst op Brightspace of als je het doorstuurt naar studenten gelden er regels. Zie het stroomschema hieronder: