Wetenschappers doen verslag van hun onderzoeksresulaten door het schrijven van tijdschriftartikelen, (bijdragen aan) boeken, het houden van presentaties en lezingen op congressen en door hun contacten met andere wetenschappers. Andere wetenschappers en onderzoekers, en ook studenten, nemen kennis van deze wetenschappelijke publicaties. Zij gebruiken de zo opgedane informatie voor eigen onderzoek of studie. Onderzoeksuitkomsten, vastgelegd in publicaties, kunnen worden weerlegd of bevestigd door herhaling van dat onderzoek en nieuw onderzoek bouwt erop voort.

Het gaat hier om een communicatieproces volgens het boekje, met een zender (de publicerende onderzoeker), een boodschap (het gepubliceerde onderzoeksresultaat) en de ontvanger (de lezer, toehoorder)  en zelfs een medium (boek, tijdschrift, lezing): wetenschappelijke communicatie.

Er kan onderscheid worden gemaakt tussen formele wetenschappelijke communicatie, zoals de eerder genoemde artikelen, boekbijdragen, boeken en congresbijdragen, en informele wetenschappelijke communicatie. Bij dat laatste gaat het over de informele contacten tussen wetenschappers onderling tijdens congressen en op hun werk wanneer zij met elkaar praten over hun onderzoek, of wanneer zij daarover contact hebben via e-mail of in briefwisselingen.

De producten van de formele wetenschappelijke communicatie zijn zoveel mogelijk bewaard en toegankelijk gemaakt in wetenschappelijke bibliotheken, archieven en databases. Daardoor kunnen wetenschappers in de loop van de tijd steeds opnieuw kennis nemen van en bijdragen leveren aan de voortgang van kennis en wetenschap. In nieuwe publicaties uit zich dit hierin, dat door middel van literatuurverwijzingen eerdere publicaties worden geciteerd.

Tijdens congressen communiceren wetenschappers ook informeel en formeel (d.m.v. lezingen) met elkaar. Deze lezingen op wetenschappelijke congressen en symposia worden vaak achteraf gepubliceerd als een verzameling artikelen. Dat wordt een congresbundel genoemd en niet zelden verschijnen ze pas geruime tijd na het congres. Soms wordt er een themanummer van een wetenschappelijk tijdschrift aan het congres gewijd. Vaak komt in de titel van een congresbundel het woord 'proceedings' (handelingen, verslag) voor. Uiteraard kan een congresbundel ook als e-book of e-journal verschijnen en kunnen ook de proceedings zelf online op een website worden geplaatst.

Wetenschappelijke communicatie gaat over de communicatie binnen de wetenschappelijke wereld, dus van wetenschappers onderling en eventueel tussen wetenschappers en hun studenten (kennisoverdracht).

De verwante term 'wetenschapscommunicatie' wordt gebruikt wanneer wetenschappers zich richten op het grote publiek via algemene en publieke (massa)media. We spreken dan ook wel over popularisering van de wetenschap of 'outreach'. In de wetenschappelijke wereld wordt deze vorm van communicatie steeds belangrijker gevonden. Het maatschappelijk nut van wetenschappelijk onderzoek speelt namelijk een steeds belangrijker rol bij onderzoeksfinanciering ('kennisvalorisatie') en dus is het van belang dat er ook 'naar buiten toe' over onderzoeksresultaten wordt gecommuniceerd.

Naast de wetenschappers zelf, zijn er tal van andere partijen die zich bezighouden met wetenschapscommunicatie. Daarbij kun je denken aan de wetenschapsjournalistiek, musea over wetenschap (zoals Nemo in Amsterdam), maar ook bijvoorbeeld aan het Infoversum hier in Groningen.

Hoewel dus de termen 'wetenschappelijke communicatie' en 'wetenschapscommunicatie' niet dezelfde betekenis hebben, worden ze in de praktijk nogal eens door elkaar heen gebruikt.

Bewegingswetenschapper Prof. dr. Bert Otten (links) over Epke Zonderland in het televisieprogramma De Wereld Leert Door. Rechts presentator en wetenschapsjournalist Diederik Jekel.