Wanneer je een onderwerp hebt gekozen waarover je literatuur wilt gaan zoeken, zul je je daar eerst op moeten oriënteren, zeker als dat onderwerp nieuw voor je is. Hierdoor krijg je een beter idee van alle facetten van dat onderwerp, definities, feiten en theorieën. Je leert verwante termen en begrippen kennen, de context en verschillende mogelijke benaderingswijzen. Vaak vind je ook al enkele verwijzingen naar belangrijke literatuur.

Gebruik om te beginnen encyclopedieën, naslagwerken en handboeken voor die eerste oriëntatie. Op de studiezalen van de Universiteitsbibliotheek vind je gedrukte (vak)encyclopedieën, handboeken enz. Via de Elektronische bestanden op de Bibliotheekportal heb je toegang tot elektronische handboeken en encyclopedieën en uiteraard kun je zoeken in SmartCat naar meer literatuur. Gebruik in handboeken de inhoudsopgave en index om verder te zoeken. Probeer op deze manier steeds meer gegevens over je onderwerp op te diepen: deelonderwerpen, trefwoorden, hoofdpersonen, enzovoort.

Vergeet ook niet om in deze fase je docent(en) of andere deskundigen te vragen je op weg te helpen.

Zorg voor eenduidigheid in je omschrijving of definitie van je onderwerp. Zorg voor een heldere vraagstelling zodat je weet welke informatie wel en welke niet bruikbaar is om die vraagstelling te beantwoorden. Formuleer je vraagstelling zo specifiek mogelijk. Zie het hoofdstuk Onderwerp afbakenen.

In de oriëntatiefase hoef je je niet te beperken tot het gebruik van encyclopedieën, handboeken en onderwerpsgidsen. Denk ook aan de volgende bronnen:

• 'gewone' studieboeken, monografieën; gebruik SmartCat, of 'browse' langs de kasten van de studiezaal. Gebruik de rubrieksindeling van de studiezaal.
• nieuwsberichten (voor trends en actualiteiten); bekijk (online) kranten, of doorzoek Nexis Uni, een enorm archiefbestand met o.a. toegang tot tienduizenden kranten. (Zie ook het hoofdstuk Ik zoek nieuwsbronnen.)
• overzichtsartikelen (Engels: reviews) geven de stand van zaken aan m.b.t. een bepaald onderwerp door de relevante literatuur over dat onderwerp samen te vatten en te analyseren. In het bestand Annual Reviews vind je overzichtsartikelen op verschillende vakgebieden. In Web of Science kun je aan je zoektermen het document type review toevoegen en in veel andere bestanden voeg je review gewoon als zoekterm aan je zoekactie toe.
• het internet via zoekmachines zoals Google (Zie ook het hoofdstuk Zoeken naar informatie op internet.), o.a. door te zoeken naar webportals die informatie hebben over jouw onderwerp.

TIP: Kijk ter oriëntatie in de LibGuide (literatuurgids) voor jouw vakgebied.
 

In de voorbereidende fase van je onderzoek kan Wikipedia ingezet worden als hulpmiddel voor het vinden van begrippen en zoektermen.

Je kunt hierbij gebruikmaken van de tool Wikimindmap.

Wees je er wel van bewust dat er in Wikipedia erg goede artikelen staan, maar dat het ook veel onbetrouwbare informatie bevat. Wees kritisch en probeer de gevonden informatie altijd te verifiëren met behulp van andere informatiebronnen.